Kiedy wróciłam do pracy zawodowej, jednym z częściej zadawanych mi pytań było „Czy zmniejszyłaś wymiar etatu do 7/8?”. Reakcje na moją negatywną odpowiedź były pełne zaskoczenia. Ale jak to? Nie chciałaś zapewnić sobie takiej ochrony w tych nieprzewidywalnych czasach? Nie boisz się? Wiesz, że mogłaś skorzystać ze zmniejszenia etatu też do 99%, żeby nie stracić na tym finansowo?
Moja odpowiedź była zawsze taka sama: „Jeśli pracodawca będzie chciał mnie zwolnić, znajdzie na to sposób.” I kto jak kto, ale pracownik HRu musi sobie z tego świetnie zdawać sprawę. Niestety ochrona, jaką daje zmniejszenie wymiaru etatu po przerwie macierzyńskiej jest jedynie pozorna. Dlatego pomyślałam, że warto abyś wiedziała, na czym dokładnie polega i czy warto z niej skorzystać.
Aspekty prawne
Od razu zaznaczę, że potoczne określenie tego zjawiska, czyli „zmniejszenie wymiaru etatu” jest bardzo mylące. W rzeczywistości rzecz polega na częściowym wykorzystaniu przysługującego nam urlopu wychowawczego.
Jak to działa? Zgodnie z zapisami Kodeksu Pracy rodzicom zatrudnionym na etacie przysługuje prawo do 36 miesięcy urlopu wychowawczego, z czego jedna osoba może wykorzystać maksymalnie 35 miesięcy. Takiego urlopu pracodawca może udzielić rodzicowi najpóźniej do momentu ukończenia przez dziecko 6 roku życia. To oznacza, że nie trzeba korzystać z tej opcji od razu po urlopie rodzicielskim, można też podzielić ten urlop na części. Powszechnym rozwiązaniem jest też powrót po przerwie macierzyńskiej na niepełny etat i częściowe korzystanie z wychowawczego. Zgodnie z przepisami przez cały okres 35 miesięcy możesz pracować w zmniejszonym wymiarze czasu pracy, przy czym obniżenia można dokonać maksymalnie do 50%. Warto w tym miejscu podkreślić, że w takiej sytuacji pracodawca nie może odmówić wyrażenia zgody na obniżenie wymiaru etatu (jeśli tylko złożysz odpowiedni wniosek na 21 dni przed terminem, od kiedy chcesz pracować w mniejszym wymiarze).
W praktyce najczęściej spotykałam się z rozwiązaniem obniżenia wymiaru etatu do 7/8, czyli pracy przez 7 zamiast 8 godzin dziennie, choć znane są mi przypadki kiedy rodzice zmniejszali etat do połowy czy czasami 99%. Oczywiście wiąże się to także z proporcjonalnym zmniejszeniem wynagrodzenia za pracę.
Korzyści i konsekwencje
Oprócz tej oczywistej zalety, czyli krótszego dnia pracy i posiadania większej ilości czasu dla rodziny, jest jeszcze kwestia ochrony przed zwolnieniem. Utarło się, że mamy wracają właśnie na 7/8 etatu, by zabezpieczyć się przed otrzymaniem wypowiedzenia umowy o pracę. Taka ochrona przed zwolnieniem działa przez 12 miesięcy korzystania z obniżonego wymiaru czasu pracy.
Czy to znaczy, że pracodawca nie może w żadnym wypadku zwolnić takiej osoby? Nie można zrobić tego w standardowych sytuacjach, kiedy przyczyny wypowiedzenia leżą po stronie pracownika. Niestety, jak zawsze, także i w tym aspekcie Kodeks Pracy przewiduje pewne wyjątki.
Przed czym nie ochroni Cię zmniejszenie wymiaru etatu?
-> zwolnieniem dyscyplinarnym,
-> przed zwolnieniem z powodu likwidacji lub upadłości pracodawcy,
-> a jeśli pracujesz w firmie zatrudniającej więcej niż 20 osób, także przed likwidacją stanowiska czy zwolnieniami grupowymi.
W praktyce oznacza to, że jeśli Twój pracodawca zatrudnia więcej niż 20 osób i w czasie Twojej nieobecności została przeprowadzona jakaś zmiana struktury organizacyjnej czy Twój dział przeszedł reorganizację lub został zlikwidowany, niestety istnieje ryzyko otrzymania wypowiedzenia. Nawet mimo ochrony wynikającej z obniżenia wymiaru etatu. Musisz mieć jednak świadomość, że w niektórych firmach zmiany organizacyjne, które mają uzasadnić wypowiedzenie umowy osobie w trakcie korzystania z urlopu wychowawczego, mogą być tylko pozorne. Zawsze możesz odwołać się od decyzji pracodawcy – masz na to 21 dni od daty otrzymania wypowiedzenia.
Ważne, abyś wiedziała, że w takiej sytuacji przysługuje Ci odprawa w wysokości zależnej od Twojego stażu pracy:
-> poniżej 2 lat jest to wysokość jednomiesięcznej pensji,
-> między 2 a 8 lat jest to wysokość dwumiesięcznej pensji,
-> powyżej 8 lat jest to wysokość trzymiesięcznej pensji.
Znaj swoje prawa
Czy zatem nie warto korzystać ze zmniejszenia etatu? Jest wiele sytuacji, kiedy naprawdę ma to sens. Na przykład kiedy realnie chcesz pracować krócej lub obawiasz się, ze Twoja praca może nie być początkowo zbyt wysoko oceniana i w ten sposób chcesz się zabezpieczyć.
Pamiętaj, że znajomość swoich praw to często połowa sukcesu. Mając świadomość, na co możesz liczyć i jakie scenariusze są możliwe, łatwiej będzie Ci się przygotować do powrotu. Zachęcam, żeby na dwa lub trzy miesiące przed planowanym końcem przerwy macierzyńskiej umówić się na rozmowę z szefem i dowiedzieć się więcej o tym, co może Cię czekać po powrocie. W tym tekście (KLIK) znajdziesz więcej wskazówek, jak przygotować się do takiej rozmowy i jak ją przeprowadzić.
Powodzenia!
for. Unsplash
