Mama niemile widziana – o trudnych powrotach do pracy

Powrót do pracy po macierzyńskim czy wychowawczym to ważny moment. Z jednej strony towarzyszy mu ekscytacja, bo to trochę jak powrót do dawnej siebie, sprzed pojawienia się dziecka. Z drugiej, spore wyzwanie organizacyjne i emocjonalne. Nie oszukujmy się, rozłąka z maluchem, adaptacja w żłobku czy przedszkolu, a do tego mnóstwo obaw „czy ja sobie w ogóle poradzę?!” to trudne doświadczenia.

Niestety te nasze obawy nie biorą się znikąd. Dużo słyszę historii od kobiet, które wróciły i… niemalże od razu poczuły się gorszymi albo niemile widzianymi pracownikami. Piszecie mi, że czasem czujecie się tak jeszcze przed powrotem. Dlaczego tak się dzieje? Czy naprawdę bycie mamą czyni nas gorszymi pracownikami? Czy można nas tak traktować? Jak sobie z tym poradzić? Na te pytania postaram się dziś odpowiedzieć.

Ty nie wiesz, co tu się działo, jak Cię nie było!

Nieobecność spowodowana ciążą i przerwą macierzyńską (bo przecież wszystkie wiemy, że z urlopem nie ma to nic wspólnego!) trwa zazwyczaj trochę ponad rok, czasem dłużej. Te z nas, dla których ciąża jest faktycznie stanem błogosławionym pracują dłużej. Jeśli pojawiają się komplikacje, idziemy na zwolnienie. Znikając z pracy przyjmujemy różne strategie. Część z nas chce odpocząć od tematów zawodowych i się od nich odcina. Inna część, chce być aktywna i na bieżąco śledzi to, co dzieje się w biurze. Ja sama miałam różne etapy – mniej i bardziej zaangażowane, w zależności od tego, jak się czułam. Nie ma tutaj dobrych i złych wyborów, każda z nas decyduje się na to, co dla niej najlepsze.

Rok to dużo czasu. W naszym życiu wiele się zmienia, my same też przechodzimy niezłą metamorfozę. Ale ludzie z pracy i sam biznes także nie stoją w miejscu. Era koronawirusa w ogóle wywróciła wszystko do góry nogami. Dlatego na pewno miejsce, do którego będziesz wracać (lub już wróciłaś) nie będzie tym samym, które opuszczałaś przed pojawieniem się dziecka. To normalne – każda wracająca mama boryka się na początku z poczuciem, że strasznie dużo ją ominęło.

Dlatego daj sobie czas, by się rozeznać w nowej sytuacji i poznać ludzi, którzy pojawili się w firmie. Nie oczekuj, że wszystko będzie po staremu w ciągu kilku dni. Pamiętasz, ile trwało zanim zaadaptowałaś się w tym miejscu zaraz po zatrudnieniu? I Ty, i ludzie, z którymi pracowałaś potrzebowali czasu, by Cię poznać, zobaczyć jak się z Tobą pracuje. Teraz jest podobnie, tylko trochę łatwiej, bo poza nowymi twarzami jest sporo tych znanych i (mam nadzieję) lubianych.

Wiem, wiem – łatwo powiedzieć. Kiedy ciągle słyszysz to przeklęte „aaaa, bo Ty nie wiesz” albo „aaaa, bo Ciebie wtedy nie było”, trudno się nie przejmować. Co możesz wtedy zrobić? Zignorować je, obracać w żart, że Twoich współpracowników też sporo ominęło z Twojego życia, a możesz zrobić coś zupełnie innego. Możesz okazywać zainteresowanie, mówić o tym, że chętnie poznasz historie wydarzeń, przy których Cię nie było. Moim zdaniem ta ostatnia strategia przyniesie Ci najwięcej korzyści i pomoże szybciej się odnaleźć. Zwłaszcza, jeśli masz w zespole kogoś zaprzyjaźnionego, kto Cię wprowadzi w te tematy.

Nie martw się, z tygodnia na tydzień takich tekstów i sytuacji będzie coraz mniej. Będą za to pojawiać się nowe wydarzenia, ważne dla firmy i Twojego zespołu, które dadzą Ci szansę znowu poczuć się ich częścią. Tylko daj sobie ten czas.

Nie ma dla Ciebie miejsca

Wiele z Was pisało mi o tym, że już dziś wiecie, że nie będzie dla Was miejsca, by wrócić. Bo zatrudnili kogoś innego, bo zmieniła się struktura w firmie, bo jest nowy szef, itp., itd.. Wiem, że takie informacje jeszcze na długo przed końcem przerwy macierzyńskiej bardzo podcinają skrzydła.

Z jednej strony, pracodawca ma obowiązek przyjąć pracownicę wracającą po macierzyńskim na to samo stanowisko, na jakim pracowała przed przerwą, a jeśli nie jest to możliwe, zapewnić jej równorzędne stanowisko pracy, zgodne z posiadanymi przez nią kompetencjami. Tyle w teorii, bo jak wiemy, w praktyce wygląda to różnie. Jeśli pracujesz w małej firmie, gdzie ilość stanowisk jest mocno ograniczona, to pracodawca zwyczajnie może nie mieć takiej możliwości. Plus pandemia mocno nadwerężyła kondycję wielu firm, przez co często słyszymy o redukcjach zatrudnienia. Z takimi sytuacjami i argumentami ciężko dyskutować.

Gorzej, kiedy powodem tego braku miejsca na Twój powrót jest po prostu niewłaściwe podejście pracodawcy czy szefa, który „woli zostawić dziewczynę, która przyszła na zastępstwo, bo ona nie ma dzieci i nie będzie chodzić na zwolnienia”. Albo zatrudnił kogoś ze swoich znajomych. Nie muszę chyba komentować, że takie sytuacje absolutnie nie powinny się wydarzać?

Choć wiem, że trudno szukać pozytywów takiego obrotu sprawy, to wydaje mi się, że nie jest to najgorsza opcja. Wiedząc na kilka miesięcy przed zakończeniem przerwy macierzyńskiej, że nie będziesz miała dokąd wracać, możesz odpowiednio wcześnie zabrać się za poszukiwanie nowego zatrudnienia. Możesz też podjąć decyzję o przedłużeniu przerwy np. o kolejny rok i wystąpić z wnioskiem o urlop wychowawczy.

Jeśli obawiasz się zwolnienia, a na ten moment nie widzisz możliwości znalezienia nowej pracy, możesz złożyć wniosek o powrót do pracy w niepełnym wymiarze czasu (np. 1/2, 7/8 czy nawet 0,99 etatu). Takie rozwiązanie chroni kobietę przed zwolnieniem z pracy. O zmianę można zawnioskować na okres maksymalnie 12 miesięcy, a w tym czasie pracownica podlega ochronie, czyli nie można wypowiedzieć jej umowy. Wyjątek stanowi upadłość lub likwidacja przedsiębiorstwa, a także zwolnienie bez wypowiedzenia z winy pracownika (np. zwolnienie dyscyplinarne).

Żeby nic się nie zmieniło

Ważną kwestią są też nierealne oczekiwania pracodawcy i współpracowników, by nic się nie zmieniło po Twoim powrocie. Jasne jest, że wracając do pracy, chcemy się w nią angażować i wykonywać ją najlepiej, jak potrafimy. Ale też nie możemy udawać, że wszystko jest dokładnie tak samo jak przedtem.

Kiedyś łatwiej było brać na siebie dodatkowe zadania czy nadgodziny, bo żaden mały człowiek nie czekał na Ciebie z utęsknieniem, aż go odbierzesz ze żłobka czy przedszkola. Co więcej, kiedyś takie placówki opiekuńcze były dużo bardziej elastyczne. Teraz, ze względu na obostrzenia sanitarne, niektóre z nich pracują krócej lub mają restrykcyjne założenia, w jakich godzinach należy przyprowadzić maluszka. A nawet jeśli Twoje dziecko zostaje w domu z nianią czy babcią, naturalne jest, że chcesz do niego wrócić i móc spędzić jeszcze chwilę razem, zanim pójdzie spać.

Nie bez powodu prawo pracy przyznaje dodatkowe uprawnienia rodzicom małych dzieci. Jeśli posiadasz potomka w wieku poniżej 4 lat, pracodawca nie może bez Twojej zgody zlecić Ci pracy w godzinach nadliczbowych czy w porze nocnej. Nie masz także obowiązku zgadzać się na wyjazdy służbowe poza miejsce zamieszkania. Dodatkowo możesz korzystać także ze słynnego „zwolnienia na dziecko”, czyli 60 dni w ciągu roku, kiedy w przypadku choroby dziecka możesz zająć się opieką nad nim i otrzymać zasiłek z ZUS.

Nie zachęcam Cię jednak do nadużywania tych zwolnień czy ostrego stawiania granic. Raczej do tego, aby rozmawiać ze swoimi przełożonymi – szczerze i po ludzku. Znając obie perspektywy – zarówno pracodawcy, jak i tę macierzyńską, wiem, że nie ma sytuacji bez wyjścia i zawsze jest szansa znaleźć jakieś rozwiązanie. Choć oczywiście wymaga to chęci po obu stronach. Warto jednak próbować postawić się w butach przełożonych i szukać kompromisu.

Wskazówki na koniec

Zdaję sobie sprawę, że możesz doświadczać jeszcze wielu innych sytuacji, w których poczujesz, że Twój powrót nie jest mile widziany. Pamiętaj jednak, że nie jesteś skazana na to miejsce i powrót do niego. Zawsze są inne możliwości, choć często na pierwszy rzut oka może ich nie widać.

Dlatego na koniec mam dla Ciebie trzy podpowiedzi:

1. Daj sobie (i innym ludziom z pracy) czas!
2. Rozmawiaj szczerze o swoich planach i potrzebach (np. kiedy dokładnie chcesz wrócić, na jakich zasadach).
3. Jeśli czujesz, że nie chcesz wracać do tego miejsca – zastanów się nad innymi opcjami. Rynek pracy naprawdę nie jest taki straszny jak mówią i znalezienie nowej pracy jest możliwe!

No i może jeszcze jedna… NIE ZAŁAMUJ SIĘ i nie poddawaj! Pewnie na początku będzie Ci ciężko, ale dasz sobie radę. Wierzę w to!

Jeżeli masz ochotę podzielić się swoim pozytywnym doświadczeniem z powrotu do pracy, serdecznie Cię do tego zapraszam. Może Twoja historia doda otuchy innym mamom. Daj mi znać, czy ten tekst był pomocny – to zawsze duża motywacja dla mnie, by dalej tworzyć 🙂

fot. Unsplash